Po wielu pozytywnych opiniach dotyczących Naszego szkolenia online o wpływie pandemii na niemieckie prawo karne i prawo pracy prezentujemy Wam dzisiaj wpis, w którym raz jeszcze wyjaśniamy najważniejsze aspekty dotyczące ograniczeń oraz odpowiedzialności za ich naruszenie.
Wprowadzenie
Sytuacja w Niemczech (podobnie zresztą jak w Polsce) jest bardzo dynamiczna – wirus rozprzestrzenia się coraz szybciej, dlatego władze krajowe muszą podejmować kolejne kroki mające na celu przedziwdziałaniu rozwojowi pandemii oraz ograniczeniu jej skutków (dotyczących zdrowia publicznego jak i gospodarki).
W związku z tym zarówno na poziomie federacji jak i w poszczególnych krajach związkowych (landach) uchwalane są kolejne akty prawne, w których zawarte są coraz bardziej rygorystyczne przepisy w celu powstrzymania epidemii.
- Odpowiadając od razu na istotne pytanie – kiedy należy się spodziewać złagodzenia zakazów – należy podkreslić, że nie da się przewidzieć na chwilę obecną kiedy nastąpią zmiany w tym zakresie, jednak należy przewidywać, że w najbliższym czasie przepisy będą raczej zaostrzone, a nie łagodzone.
Ograniczenia praw i wolności a niemiecka Ustawa Zasadnicza
Skoro zatem wszędzie mówi się o kolejnych zaostrzeniach, zakazach i ograniczeniach (takich jak np. kwarantanna, zakaz przemieszczania się, zakaz gromadzenia się czy spotykania się w grupach większych niż 2-osobowych) warto się zastanowić, czy wprowadzane przez niemieckie władze środki nie naruszają praw i wolności zagwarantowanych w konstytucji (niemieckiej Ustawie Zasadniczej – Grundgesetz [GG]) oraz ponadnarodowych (przede wszystkim europejskich) aktach prawnych.
Niemiecka Ustawa Zasadnicza gwarantuje m.in. swobodę przemieszczania się czy organizowania zgromadzeń (Por. Art. 11 oraz Art. 8 GG). Wolności te nie są jednak nieograniczone. Prawo do swobodnego przemieszczania się może być bowiem ograniczone np. gdy konieczne jest zwalczanie niebezpieczeństwa klęsk żywiołowych lub epidemii. Co istotne – takie ograniczenia mogą być wprowadzane ustawą lub na mocy ustawy.
Właśnie z taką sytuację mamy aktualnie do czynienia. Państwo musi zwalczać zagrożenia związane z epidemią, w związku z tym może ono ograniczać niektóre prawa i wolności.
Akty prawne regulujące postępowanie podczas epidemii koronawirusa
Kolejna ważna kwestia to wskazanie najważniejszych aktów prawnych, w których uregulowano zakazy oraz nakazy postępowania podczas epidemii oraz kwestie dotyczące odpowiedzialności za ich naruszenie.
Ustawy federalne
W pierwszej kolejności należy wskazać na ustawy federalne (czyli takie, które obowiązują na terenie całych Niemiec).
- Infektionsschutzgesetz
Pierwszą z nich jest ustawa o ochronie przed zakażeniami (niem. Infektionsschutzgesetz). Ustawa ta stanowi podstawę wszystkich środków mających na celu wczesne wykrywanie i zapobieganie dalszemu rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych.
W związku z rozprzestrzenianiem się koronawirusa Infektionsschutzgesetz została uzupełniona o wirusa pochodzącego z chińskiego Wuhan. Oznacza to, że wszelkie regulacje zawarte w tej ustawie (dotyczące np. obowiązków informacyjnych, zakazów, nakazów czy sankcji przewidzianych za ich nieprzestrzeganie) dotyczą również koronawirusa.
Tytułem przykładu należy wskazać, iż zmiana ustawy spowodawała m.in. że koronawirus stał się chorobą, która podlega obowiązkowemu zgłoszeniu odpowiednim służbom (czyli każda osoba, która odczuwa typowe jej symptomy albo spodziewa się, że może być jej nosicielem musi poinformować o tym odpowiednie służby).
Ponadto ustawa przyznała Federalnemu Ministerstwu Zdrowia dodatkowe uprawnienia, dzięki którym może ono m.in. ograniczać przyjazdy z obszarów ryzyka (określonych przez Instytut Roberta Kocha).
Gesetz zum Schutz der Bevölkerung bei einer epidemischen Lage von nationaler Tragweite
W ostatnich dniach uchwalono również ustawę o ochronie ludności na wypadek sytuacji epidemicznej o znaczeniu krajowym, która przyznała Federalnemu Ministerstwu Zdrowia ważne uprawnienia do działania na terenie całego kraju. Celem ustawy jest przede wszystkim zapewnienie synchronizacji środków podejmowanych w Republice Federalnej Niemiec (czyli we wszystkich landach).
Akty prawne krajów związkowych – rozporządzenia
Informacje ogólne
Z uwagi na fakt, iż Niemcy są krajem federalnym to wszystkie kraje związkowe (landy) posiadają szeroką autonomię co do stanowienia własnych przepisów prawa.
W ostatnich dniach we wszystkich mediach mówiło się o rozmowach Kanclerz Merkel z przedstawicielami wszystkich landów, które miały na celu wypracowanie wspólnych sposobów zapobiegania rozprzestrzenianiu się wirusa.
Konsekwencją tych rozmów były wydane 22 marca przez Kanclerz Merkel oraz szefów rządów wszystkich landów wytyczne dotyczące rozszerzenia ograniczeń kontaktów między mieszkańcami.
Zgodnie przyjęto, iż należy powziąć dodatkowe środki i wprowadzić dodatkowe obostrzenia dotyczące m.in. spotykania się ludzi, przebywania w przestrzeniach publicznych i prywatnych oraz wychodzenia do restauracji, barów, klubów.
Z uwagi jednak na fakt, iż takie wytyczne nie mają charateru wiążacego, to znaczy nie stanowią one podstawy prawnej do egzekwowania nałożonych organiczeń, kraje związkowe musiały podjąć kroki mające na celu uchwalenie własnych przepisów.
Warto również zaznaczyć, że aby kraje związkowe mogły uchwalić własne rozporządzenia, w których zawarte zostaną przepisy o charakterze powszechnie obowiązującym (tj. obowiązującym na terenie danego landu), muszą posiadać odpowiednią podstawę prawną do takich działań.
Taką podstawę do uchwalania rozporządzeń dotyczących środków związanych z przeciwdziałaniem koronawirusowi stanowi § 32 Infektionsschutzgesetz (ustawy o ochronie przed zakażeniami).
Zgodnie z § 32 ustawy o ochronie przed zakażeniami rządy krajów związkowych są uprawnione do wydawania w drodze rozporządzeń odpowiednich nakazów i zakazów dotyczących zwalczania chorób zakaźnych. Co istotne takie nakazy i zakazy zawarte w rozporządzeniach landowych mogą ograniczać prawa podstawowe takie jak: wolności osobiste, wolność przemieszczania się, wolność nienaruszalności mieszkania, tajemnicę korespondecji.
Rozporządzenia krajów związkowych
Wszystkie kraje związkowe skorzystały z możliwości wydania rozporządzeń, w których zawarły środki ograniczające rozprzestrzenianie się koronawirusa.
Wszystkie rozporządzenia i ważne dokumenty dotyczące wszystkich 16 landów można znaleźć tutaj:
https://www.brak.de/die-brak/coronavirus/uebersicht-covid19vo-der-laender
Należy jednak podkreślić, iż rozporządzenia uchwalone przez poszczególne landy różnią się w niektórych aspektach od siebie, ponieważ rządy krajów związkowych przygotowywały samodzielnie przepisy w oparciu o przyjęte wspólnie z Kanclerz wytyczne.
W Brandenburgii (czyli również na terenie Frankfurtu nad Odrą) obowiązuje aktualnie rozporządzenie z 22 marca 2020 r. w sprawie środków ograniczających rozprzestrzenianie się nowego koronaawirusa SARS-CoV-2 i COVID-19 w Brandenburgii (https://www.landesrecht.brandenburg.de/dislservice/public/gvbldetail.jsp?id=8581).
Jakie zachowania są zabronione oraz co grozi w Niemczech za naruszenie przepisów związanych z koronawirusem?
- Informacje ogólne
Zarówno ustawa federalna o ochronie przed zakażeniami jak i wszystkie rozporządzenia wydane przez landy zawierają przepisy prawne, które stanowią podstawy nakazów i zakazów określonego działania podczas pandemii koronawirusa.
Warto już na wstępie podkreślić, iż naruszenia nakazów lub zakazów zawartych w Infektionsschutzgesetz oraz w rozporządzeniach landowych są kwalifikowane albo jako wykroczenia albo jako przestępstwa.
- Wykroczenia z ustawy federalnej o ochronie przed zakażeniami (Infektionsschutzgesetz)
Katalog wykroczeń zawarty § 73 Infektionsschutzgesetz jest dość długi.
Zgodnie z § 73 jako wykroczenie kwalifikowane są m.in. następujące zachowania:
- naruszenie obowiązków sprawozdawczych poprzez niedostarczenie informacji, podanie nieprawidłowych, spóźnionych lub niekompletnych informacji – chodzi o obowiązek poinformowania odpowiednich służb o podejrzeniu zakażenia koronawirusem
- nieprzekazanie informacji, nieprzekazanie dokumentów, nieprzyznanie praw dostępu, związanych z nałożonymi nałożonymi środkami
- odmowa poddania się badaniu lub pobrania materiału do badań lub dostarczenia informacji o stanie zdrowia
- odmowa wykonania urzędowych nakazów
- stosowanie niedozwolonych środków lub metod dezynfekcji
- naruszenie nałożonych kontroli i ograniczeń w podróżowaniu
Za popełenienie wykroczeń z § 73 Infektionsschutzgesetz grozi grzywna do 2 500 euro, a w niektórych przypadkach nawet do 25 000 euro.
- Przestępstwa z ustawy federalnej o ochronie przed zakażeniami (Infektionsschutzgesetz)
Zgodnie z § 74 i §75 Infektionsschutzgesetz jako przestępstwa kwalifikowane są m.in. poniższe umyślne czyny, które prowadzą do rozprzestrzeniania się koronawirusa:
- umyślne naruszenie obowiązków zgłoszenia choroby (obowiązków informacyjnych)
- naruszenie nałożonego nakazu kwarantanny,
- naruszenie zakazu kontaktu lub zakazu wychodzenia,
- naruszenie zakazu działalności zawodowej,
- naruszenie środków w związku z zamknięciem obiektów komunalnych, zakazem lub ograniczeniem dużych imprez, wjazdem lub wyjazdem z niektórych miejsc
Za popełnienie ww. przestępstw grozi kara grzywny albo kara pozbawienia wolności, w zależności od popełnionego przestępstwa – maksymalnie do lat 5.
- Nakazy i zakazy zawarte w rozporządzeniach landowych
Jak już powyżej wskazano landy w różny sposób uregulowały kwestie dotyczące nakazów i zakazów związanych z pandemią. Co do zasady jednak większość z nich pokrywa się, dlatego poniżej przedstawiamy te zachowania, które są zakazane we wszystkich krajach związkowych.
- Zakazane są zarówno publiczne jak i prywatne zgromadzenia, spotkania i inne wydarzenia.
- Osoby, które wracają z obszarów ryzyka mają czasowy (14 dniowy) zakaz wchodzenia do takich miejsc jak przedszkola, szkoły, szpitale, uniwersytety
- Zakazana jest działalność m.in.: barów, klubów, teatrów, muzeów, oper, targów, parków rozrywki, klubów fittnes, basenów, domów publicznych
- Działalność związana z turystyką (wycieczki, noclegi w hotelach) również jest zakazana
Zakaz kontaktu, który obowiązuje w większości landów oraz zakaz wychodzenia z domu, który obowiązuje m.in. w Bawarii omówiliśmy podczas naszego darmowego szkolenia online. Znajdziecie tam również wyjaśnienie kwestii poruszania się samochodem po Niemczech w czasie pandemii.
Transmisja ze szkolenia znajduje się tutaj:
Koronawirus a niemieckie prawo karne i prawo pracy – darmowe szkolenie online
Zachęcamy więc do obejrzenia wideo!